Omschrijving programma
Houten is een fijne en duurzame gemeente om in te wonen, werken, leren en ontspannen. In de afgelopen decennia is Houten uitgegroeid tot een middelgrote stad van 50.000 inwoners. Een stad met bijbehorende voorzieningen, waarvan veel mensen met plezier gebruik maken.
Houten is echter nog lang niet af. Een stad is eigenlijk nooit af. De nabije toekomst vraagt om aanpassingen, veranderingen en uitbreiding. Houten heeft een urgente woningbouwopgave. Ook de regionale woningmarkt staat onder grote druk. Er zijn tot 2040 ongeveer 104.000 woningen nodig in Utrecht en omgeving.
Als de Ruimtelijke Koers wordt vastgesteld, kiest Houten ervoor de komende twintig jaar minimaal 5.800 woningen te bouwen. Houten neemt daarbij verantwoordelijkheid om de enorme woningbouwopgave op te pakken. De focus van het woningbouwprogramma ligt, op basis van een woningbehoefteonderzoek, op gelijkvloerse woningen. Daarnaast grijpen we door middel van de koers de kans aan om andere uitdagingen aan te pakken die een impuls geven aan de bestaande stad, zoals het versterken van groenstructuren en voorzieningen.
We kiezen ervoor om zoveel mogelijk binnenstedelijk te ontwikkelen. Zo sparen we het landschap en benutten en versterken we bestaande knooppunten. De volgende gebieden willen we in de komende 20 jaar ontwikkelen tot gemengde woon-werkmilieus: het Centrum (rond station Houten), De Molenzoom (uitloper van stationsgebied), De Koppeling en Houten Noordwest (bedrijventerrein Doornkade en omgeving). Ten aanzien van landschappelijke ontwikkeling wordt voorgesteld om een aantal landschappelijke structuren rondom Houten te versterken en met elkaar te verbinden. Bijvoorbeeld door in de Kromme Rijnzone tussen Houten en Bunnik een oude arm van de Kromme Rijn terug te brengen en het bos Nieuw Wulven uit te breiden.
De gemeente draagt hierin bij, maar kan dit niet alleen. De gemeente is soms regisseur, soms facilitator. Andere spelers zijn net zo van belang, zoals:
- ondernemers, die bijdragen aan de economische vitaliteit van onze gemeente. Wij belichten vooral de commerciële voorzieningen (inclusief horeca) in dit programma;
- burgers die met initiatieven komen, bijvoorbeeld op gebied van recreatie of duurzaamheid;
- vrijwilligers die zich inzetten, bijvoorbeeld voor hun directe woonomgeving, de natuur of het behoud van onze monumenten en cultuurgeschiedenis;
- professionele organisaties, zoals de woningcorporaties die inspelen op (veranderende) behoeftes op het gebied van wonen;
- alle anderen die hun steentje bijdragen.
De zeven deelprogramma’s geven hier invulling aan. Een goed resultaat behalen we alleen als deze deelprogramma’s en de andere programma’s uit de begroting in samenhang worden ontwikkeld.
Wonen
De regionale druk op de woningmarkt is hoog. Het gaat hierbij niet alleen om aantallen, maar vooral over ‘passende’ woningen. Er ligt een grote opgave op het gebied van ouderenhuisvesting, betaalbare woningen, sociale huur, middenhuur, wonen met zorg en woningen voor starters. Houten heeft als één van de eerste gemeenten in de regio gezegd dat zij wil bijdragen aan een oplossing met het project Ruimtelijke Koers.
Voor wat betreft de Ruimtelijke Koers zullen 2021 e.v. in het teken staan van het vormgeven van het RO-instrumentarium (omgevingsvisie, omgevingsplan verbrede reikwijdte) voor de Ruimtelijke Koers, het inrichten van de P&C cyclus voor de monitoring en financiële controle, en het vaststellen van een aantal beleidsdocumenten die ondersteunend zijn aan de Ruimtelijke Koers (grondbeleid, kostenverhaal, nota bovenwijkse plankosten). Ook wordt de start van de deelplannen Molenzoom en Centrum doorgezet.
Tijdens het traject van de Ruimtelijke Koers kunnen veel van de lopende ontwikkelingen (Houten-Vinex, projecten in kleine kernen en uitnodigingsplanologie) doorgaan.
Sociale Woningbouw
De Ruimtelijke Koers voorziet conform het woningbehoefteonderzoek in 950 sociale huurappartementen en 450 sociale huurappartementen voor intensieve zorg. Het opzetten van een Fonds sociale woningbouw is een mogelijk instrument om in nieuwbouw voldoende sociale woningbouw te realiseren.
Bij de strategische uitwerking van de Ruimtelijke Koers wordt bepaald of dit instrument gewenst is. Uit het woningbehoefteonderzoek blijkt een beperkte behoefte aan extra middenhuurwoningen.
Bij voorkomende woningbouwinitiatieven worden vooralsnog privaatrechtelijk afspraken vastgelegd over aanvangshuurprijzen en exploitatieduur.
In 2021/2022 komt de bestuurlijke verantwoordelijkheid voor maatschappelijke opvang en beschermd wonen bij de gemeente te liggen. In de prestatie-afspraken met Viveste anticiperen we op deze nieuwe verantwoordelijkheid. Deze acties hangen ook samen met het feit dat de bestuurlijke verantwoordelijkheid voor maatschappelijke opvang en beschermd wonen vanaf 2021/2022 bij de afzonderlijke gemeenten komt te liggen.
De Ruimtelijke Koers biedt ook mogelijkheden voor de realisatie van nieuwe woonvormen en lokale wooninitiatieven.
Commerciële voorzieningen
In 2021 zullen we in alle centrumgebieden ondernemersinitiatieven faciliteren in lijn met de Retailvisie.
Voor Het Rond maken we plannen op basis ‘Kansenkaart Het Rond’ en de uitkomsten van de Ruimtelijke Koers. Doel blijft het terugdringen van de huidige leegstand in alle winkelcentra door gezamenlijk met alle stakeholders te werken aan versterking van de vitaliteit.
De thema’s die een plek in de Economische agenda moeten krijgen, zijn inmiddels bepaald en we
hebben in samenspraak met Ondernemend Houten een prioritering opgenomen. De thema’s die we
met prioriteit oppakken in 2021 zijn onder andere: Fit for the future (onderwijs-arbeidsmarkt,
bedrijfsvestiging, bereikbaarheid (last mile)), uitvoering Retailvisie, opstart Ondernemersfonds Houten, duurzaamheid (energie, circulair, groenvoorziening, sociaal), veiligheid (Stichting Beveiliging
Bedrijventerreinen Houten (SBBH), ondermijning). Ondernemend Houten is nauw betrokken bij de
uitwerking van deze thema’s. De gemeente heeft een regiefunctie.
We gaan kijken of citymarketing (bijvoorbeeld in de vorm van een campagne) waardevol kan zijn voor de gebieden waarin de toekomst woningen worden gebouwd. Ook kunnen we op deze manier werken aan een sterkere regionale profilering van Houten en de verschillende ontwikkelgebieden binnen de Ruimtelijke Koers.
Leefomgeving
Bij de inrichting van de openbare ruimte letten we steeds meer op kansen voor maatregelen tegen wateroverlast, droogte en hitte als gevolg van de klimaatverandering. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om het weghalen van onnodige verharding, het gebruik van waterdoorlatende straatstenen en de aanleg van wadi's (verlaagde groenzones) voor de opvang van regenwater.
Ook duurzaamheid is een belangrijk aandachtspunt bij het beheer van de openbare ruimte. Voorbeelden zijn de aanleg van bloemenweides, mechanische en thermische onkruidbestrijding, energiezuinige led-lampen in de straatlantaarns en het gebruik van gerecycled asfalt. We gaan ook maatregelen uitwerken en uitvoeren naar aanleiding van de in 2020 vastgestelde visie Groen en Biodiversiteit.
We doen steeds meer samen met de inwoners, ook in 2021. We steunen bewoners die zich willen inzetten voor beheer en onderhoud van hun eigen buurt. Ook proberen we meer inwoners hierin te stimuleren.
Gebiedsontwikkeling
Naast de Ruimtelijke Koers Houten blijven we inzetten op ontwikkelingen die bijdragen aan de verdere ontwikkeling van Houten. Enerzijds gaat het om afbouw van Houten Vinex, inbreidingslocaties, transformaties en woningbouw in alle drie de kleine kernen. Maar ook blijven we ons inzetten om andere ruimtelijke ontwikkelingen zoals de uitvoering van de Visie Kromme Rijn en verschillende ontwikkelingen op het Eiland van Schalkwijk mogelijk te maken.In 2021 zal de bestemmingsplanprocedure worden doorlopen voor twee projecten op het gebied van Agrarische Structuurversterking.
Duurzaamheid & energietransitie
De afgelopen jaren is op het gebied van duurzaamheid, en met name de energietransitie, veel in gang gezet en op ons afgekomen. In 2021 is dat niet anders. We gaan door met de grote landelijke opgaven om een Transitievisie Warmte en Regionale Energie Strategie te maken. In 2021 maken we de start met het wijkuitvoeringsplan voor de eerste wijk(en) die in Houten van het aardgas af gaan. Niet alleen energie heeft onze aandacht in 2021, maar ook circulaire economie en klimaatadaptatie. Door COVID19 is het maken van het actieplan circulaire economie uitgesteld naar 2021 . En ook het klimaatadaptatieplan zal in 2021 gemaakt worden.
Maar duurzaamheid is niet enkel plannen maken. We moeten vooral ook doen. Bijvoorbeeld door daken te vergroenen of te ontstenen. In 2021 verwachten we vergunningen af te geven voor nieuwe zonnevelden op basis van het nieuwe beleid. Het jaar 2021 is het eerste volledige jaar dat het Energieteam in Houten aan de slag is om de energietransitie aan te jagen. Samen met de partijen van de Energietafel helpen zij Houtenaren bij het besparen en opwekken van energie. Want duurzaamheid is van ons samen.
Duurzaamheid is verweven met vele activiteiten van de gemeente. Bij onderdelen in de begroting die een duidelijke bijdrage leveren aan de doelstellingen uit het Programma Duurzaam Houten, is dit aangeduid met een icoontje.
Landschap, natuur & recreatie
De werkwijze van uitnodigingsplanologie en experimenteerstatus op het Eiland van Schalkwijk leveren steeds meer ideeën op van inwoners, bedrijven en instellingen. In 2021 zal de bestemmingsplanprocedure worden doorlopen voor de ‘Droom van Schalkwijk’. De vele initiatieven en verschillende juridische kaders maken het van belang dat in 2021 de ontwikkelingen vaak en vroegtijdig worden toegelicht in Schalkwijk. Door middel van uitnodigingsplanologie zijn de afgelopen jaren ook een aantal mooie initiatieven voor recreatie tot stand gekomen. Om zicht te houden op de ontwikkelingen en om het bereikte resultaat te kunnen monitoren en af te stemmen op de behoefte, is het wenselijk een Visie op recreatie op te stellen. Deze visie wordt onderdeel van de Omgevingsvisie en zal niet alleen het Eiland van Schalkwijk, maar ook de Kromme Rijnstreek beslaan. Door middel van advisering aan en ondersteuning van grondeigenaren bij aanleg, herstel en onderhoud van landschapselementen draagt de gemeente bij aan het verhogen van de landschappelijke kwaliteit van het Eiland van Schalkwijk. In het najaar van 2019 heeft de gemeente zich aangesloten bij het provinciale Platform Kleine Landschapselementen. Hierdoor is er, net als in 2020, in 2021 provinciale subsidie beschikbaar voor de aanleg van landschapselementen
Naast landschap en recreatie, biodiversiteit en natuur zullen we ook in 2021 blijven inzetten op het vergroten van het weidevogelareaal en initiatieven daartoe zullen we steunen met de daarvoor begrote middelen. Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR) is bezig met het project Sterke Lekdijk. Dit is in de eerste plaats gericht op het borgen van de waterveiligheid voor het achterland in de komende 100 jaar. Daarnaast speelt de recreatieve ontwikkeling. Het belang van Houten is wat dat betreft met name gelegen in de ontwikkeling van Fort Honswijk en de Honswijkerplas bij Tull en ’t Waal (project van Recreatieschap Stichtse Groenlanden). Deze ontwikkelingen kunnen alleen doorgaan als de verkeersintensiteit op de dijk kan toenemen. Daarvoor is nodig dat de capaciteit van de dijk wordt vergroot en dat dit gebeurt in lijn met de Mobiliteitsvisie Eiland van Schalkwijk. Ook willen we de inundatiesluis renoveren en herstellen, wat vanuit cultuurhistorie, exploitatie van het fort en inwoners van groot gewicht is. De gemeente Houten moet voor het vergroten van de capaciteit van de Lekdijk ten behoeve van Fort Honswijk en voor de inundatiesluis kosten maken. De hoogte daarvan hangt af van de keuzes die worden gemaakt. Het project Sterke Lekdijk biedt “meekoppelkansen”; met HDSR zoeken we naar combinatiemogelijkheden. Besluitvorming over de kosten vindt plaats in 2020/2021.
Cultuurhistorie & archeologie
Door het verkrijgen van grote subsidies voor de duurzame renovatie van Fort Honswijk wordt verwacht dat de renovatie van het Fort eind 2021 is afgerond. De aanwijzing van de Nieuwe Hollandse Waterlinie tot UNESCO-werelderfgoed werd verwacht in juni 2020. Vanwege de coronabeperkende maatregelen is deze aanwijzing onlangs uitgesteld naar het eind van het jaar . Bij ruimtelijke initiatieven in dit gebied wordt een Heritage Impact Assessment (HIA) uitgevoerd zodat de Unesco-status geen gevaar loopt en de cultuurhistorie in het landschap geborgd blijft. Zoals hierboven vermeld, zal in 2021 ook een keuze gemaakt moeten worden over het al dan restaureren van de inundatiesluis bij Fort Honswijk. Daarnaast is er ook een monumentale brug (Houtensewetering) die gerenoveerd moet worden (zie risicoparagraaf).
Naast deze inzet om cultuurhistorie en archeologische waarden te beschermen staat ook nog steeds op de agenda om de visie Erfgoed op te stellen. Een nieuwe visie is nodig om aan de wettelijke eisen te voldoen, maar zorgt er ook voor dat we onze cultuurhistorische waarden beschermen en behouden. De visie Erfgoed wordt ontwikkeld in samenhang met de provinciale omgevingsverordening. In dit traject willen we het draagvlak voor cultuurhistorie vergroten en beter zichtbaar en beleefbaar houden. Het kunnen verzorgen van aansprekende participatie is hierbij van groot belang. De corona-maatregelen belemmeren de voortgang hierin.
Overzicht relevante beleidskaders
Begroting 2020 Retailvisie Houten 2015-2025
Woonvisie 2016-2025
Toekomstvisie Houten 2025 Collegeprogramma 2018-2022: Duurzaam, ondernemend en dichtbij!
Beeldkwaliteitskader openbare ruimte
Programma Duurzaam Houten 2016-2018
Het Water- en Rioleringsplan 2016-2019
Programma Ruimte 2017-2019
Ruimtelijke Economische Koers U10
Kantorenstrategie
Beleidsnota Dierenwelzijn 2017-2020
Beleidsnota bomen 2017-2020 Beleidsnota Reclame in de openbare ruimte (2013)
Overzicht verbonden partijen
- Afvalverwijdering Utrecht (AVU)
- Recreatieschap De Stichtse Groenlanden
- U10
- Vitens
Deelprogramma's
- Wonen
- Commerciële voorzieningen
- Leefomgeving
- Gebiedsontwikkeling
- Duurzaamheid en energietransitie
- Landschap en recreatie
- Cultuurhistorie en archeologie